2012-11-08
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE - kryteria Teckal

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE przyczyniło się do wykształcenia w europejskim prawie wielu podstawowych zasad, i to nie tylko w obszarze zamówień publicznych. Do prawniczej terminologii weszły już na stałe skrótowe określenia spraw rozpatrywanych przez Trybunał, a także wiążących się z nimi zbiorów przesłanek i stosowanych kryteriów. Dlatego też warto przyjrzeć się bliżej takim określeniom jak „test van Gend en Loos (bezpośredni skutek dyrektyw), „test Simmenthal (badanie prawa krajowego w świetle prawa unijnego i w konsekwencji rezygnacja ze stosowania prawa krajowego sprzecznego z prawem unijnym), czy „test/kryteria Frankovich(analiza odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone jednostce przez naruszenie prawa unijnego). W sierpniu omówiliśmy „warunki Pressetext”, czyli zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego. Dzisiaj, w ramach kontynuacji cyklu chcielibyśmy bliżej przyjrzeć się sprawie C-107/98 z dnia 18 listopada 1999 r. Teckal Srl p. Comune di Viano i Azienda Gas-Acqua Consorziale (AGAC) di Reggio Emilia, określanej potocznie jako „kryteria Teckal”, „doktryna Teckal”, zamówienia wewnętrzne/in-house, zamówienia wewnątrz instytucji czy szerzej współpraca publiczno-publiczna.

Autorką wpisu jest dr Aleksandra Kunkiel-Kryńska

Zasady stosowania dyrektyw zamówieniowych

Sprawa dotyczyła kwestii tego, w jakich okolicznościach zamówienia udzielane między instytucjami publicznymi wchodzą w zakres stosowania unijnych przepisów dotyczących zamówień, a w jakich już nie. Orzeczenie Teckal jest tym bardziej istotne, że zagadnienia w nim poruszane zostały ujęte w szeroko komentowanym projekcie nowej dyrektywy o zamówieniach publicznych (art. 11 projektu), o którym wspominaliśmy w jednym z wpisów w lutym 2012 r.

Ogólna zasada unijnego prawa zamówień publicznych stanowi, że unijne dyrektywy zamówieniowe stosuje się w sytuacji, gdy instytucja zamawiająca udziela zamówień publicznych – czyli zawiera umowę o charakterze odpłatnym z podmiotem trzecim, której przedmiotem są dostawy, usługi lub roboty budowlane. Wspomniany podmiot może być osobą fizyczną lub prawną, a także jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej oraz – jak wynika art. 1 ust. 8 dyrektywy 2004/18 oraz art. 1 ust. 7 dyrektywy 2004/17 - podmiotem publicznym.

Tam, gdzie zadania publiczne wykonywane są przy wykorzystaniu „własnych zasobów”, przepisy dotyczące unijnych zamówień nie znajdują zastosowania, ponieważ nie dochodzi do zawarcia umowy.

Co się jednak dzieje, gdy zamówienie udzielane jest podmiotowi zewnętrznemu, ale powiązanemu z zamawiającym? Odpowiedzi należy szukać w orzeczeniu Teckal, które zapoczątkowało linię orzeczniczą poświęconą problematyce zamówień in-house. Obrazowo można to ująć za pomocą poniższego diagramu.

Współpraca publiczno-publiczna

 

Kryteria Teckal

W sprawie, którą zajmował się Trybunał, pojawiło się pytanie, czy procedury zamówieniowe odnoszą się do sytuacji, w której samorządowy podmiot zamawiający może powierzyć dostawy/usługi konsorcjum, w którym uczestniczy. Przedmiotem zamówienia były usługi grzewcze, zaś zamawiającym władze włoskiego miasta Viano. W pkt 50 orzeczenia Trybunał określił dwa kryteria, których łączne spełnienie pozwala na wyłączenie relacji łączącej instytucję zamawiającą z inną, formalnie odrębną osobą spod unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych:

  1. instytucja zamawiająca sprawuje nad daną osobą prawną kontrolę analogiczną do tej, jaką sprawuje nad własnymi służbami. W wersji angielskiej orzeczenia użyto słowa: similar (ang. the local authority exercises over the person concerned a control which is similar to that which it exercises over its own departments), w wersji francuskiej: contrôle analogue, natomiast w wersji niemieckiej posłużono się sformułowaniem: eine Kontrolle ausübt wie über ihre eigenen Dienststellen,
    oraz
  2. dana osoba prawna prowadzi zasadniczą część swojej działalności na rzecz sprawującej nad nią kontrolę instytucji zamawiającej lub instytucji zamawiających (ang. that person carries out the essentials part of its activities with the controlling local authority or authotities).

Powyższe, określone jako „kryteria Teckal” to jedynie przysłowiowy wierzchołek góry lodowej. Zostały one rozbudowane, pogłębione i doprecyzowane w dalszych orzeczeniach Trybunału, m.in. w sprawach: C-26/03 Stadt Halle, C-458/03 Parking Brixten, C-340/04 Carbotermo, C-324/07 Coditel, C-573/07 Sea Srl, z których każda godna jest oddzielnego omówienia. 

Kryteria zamówień in-house

Podstawowe kryterium dotyczące zamówień in-house sprowadza się do kwestii zależności organizacyjnej tj. kontroli instytucji zamawiającej nad formalnie odrębnym podmiotem (wewnętrznym). Chodzi tu o taką kompleksową kontrolę, jaką instytucja zamawiająca sprawuje nad własnymi służbami. Innymi słowy, należy badać możliwość wywierania decydującego wpływu nie tylko na cele strategiczne, ale także na inne ważne decyzje (tak w: C-458/03 Parking Brixen, pkt 65).

Zamówieniem in-house nie jest umowa zawarta z podmiotem o charakterze mieszanym - w sprawie C-29/09 Stadt Halle Trybunał stwierdził, że zamawiający nie może sprawować wewnętrznej kontroli nad podmiotem, gdy przedsiębiorstwo prywatne ma choćby mniejszościowy udział w kapitale tego podmiotu. Z drugiej jednak strony, nawet 100% udział podmiotu publicznego np. w kontrolowanej spółce, nie przesądza o istnieniu „kontroli analogicznej”, ponieważ jej władze mogą korzystać z własnych, szerokich uprawnień, zaś nabycie jej udziałów może być otwarte dla podmiotów prywatnych (tak w: C-458/03 Parking Brixten).

Kontrola nad podmiotem wewnętrznym może być sprawowana wspólnie przez kilka instytucji zamawiających (tak w: C-324/07 Coditel, pkt 51). Odrębną kwestią pozostaje to, czy podmiot wewnętrzny może nawiązywać stosunki z sektorem prywatnym np. w takim zakresie w jakim pozostają one obok podstawowej działalności o charakterze publicznym (tak C-573/07 Sea, pkt 79).

Kryterium zależności gospodarczej tj wykonywanie przez podmiot wewnętrzny „zasadniczej części swojej działalności” na rzecz instytucji zamawiającej, sprawującej nad nim kontrolę, oznacza że działalność podmiotu wewnętrznego prowadzona jest w głównej mierze na rzecz instytucji zamawiającej, a pozostała działalność ma jedynie charakter marginalny (tak w: Corbotermo, pkt 60 i nast. „(…) dla dokonania oceny, czy tak jest, sąd właściwy musi wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, mające zarówno charakter jakościowy, jak i ilościowy”).

Zamówienia in-house

W praktyce zamówień in-house chodzi zatem o przypadki, gdy osoba trzecia jest faktycznie, organizacyjnie i gospodarczo podległa zamawiającemu, mimo, że niezależna formalnie. Przykładowo: samorząd zapewnia usługi za pośrednictwem spółki/spółek, których jest 100% udziałowcem i które w pełni kontroluje. Taka sytuacja, w której podmiot otrzymujący zamówienie jest całkowicie zależny od zamawiającego nie stoi w sprzeczności z podstawowymi celami zamówień publicznych w Unii Europejskiej, a mianowicie zagwarantowaniu swobodnego przepływu towarów/usług i otwarciu rynku wewnętrznego na konkurencję. Niemniej należy podkreślić, że warunki umożliwiające zawarcie umowy z podmiotem trzecim z pominięciem procedur zamówieniowych powinny być rozumiane wąsko i dokładnie przestrzegane.

Mimo, że same kryteria Teckal to zaledwie wierzchołek góry lodowej, a ich rozszerzenia należy poszukiwać w dalszym orzecznictwie Trybunału (także niezakończona jeszcze sprawa C-182/11 Econord Spa), to niewątpliwie omawiane orzeczenie rozpoczęło dyskusję nad zamówieniami „w ramach instytucji” i nadal stanowi punkt wyjścia do analizy ewentualnego odstąpienia od stosowania przepisów o zamówieniach publicznych.

.


Dodaj komentarz
Nick/Pseudonim
WWW
Treść
Subskrybuj

Powiadamiaj mnie o nowych komentarzach do tego artykułu
E-mail (ukryty)


Bądź na bieżąco

Możesz zaprenumerować ten blog. Wpisz adres e-mail, a powiadomienie o nowym wpisie dostaniesz na swoją skrzynkę. 


O serwisie

Omawiamy wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE i ich wpływ na wykładnię prawa zamówień publicznych w Polsce. Śledzimy i komentujemy proces legislacyjny w Unii Europejskiej. Odnosimy się do aktualnych zagadnień polskiego orzecznictwa.

My w prasie

Zamieszczamy tu linki do artykułów prasowych poświęconych prawu zamówień publicznych - tych wyłącznie naszego autorstwa, jak i takich, w których komentujemy rzeczywistość prawną wraz z innymi ekspertami. Zobacz »

O autorach
Ostatnie komentarze
Archiwum
Tagi
dyrektywy (50)implementacja (44)nowelizacja (41)Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (33)zamówienia publiczne (33)
orzecznictwo TS (32)dyrektywa obronna (30)dyrektywa klasyczna (27)2004/18/EC (20)wykluczenie wykonawców (19)polityka unijna (18)harmonizacja (18)varia (18)KIO (18)dialog techniczny (16)pytanie prejudycjalne (14)wykluczenie (12)artykuły prasowe (11)wykonawca zagraniczny (10)Akademia EuroZamówień (10)UZP (10)istotna zmiana umowy (10)zmiana umowy (10)konferencje (9)zamówienia publiczne w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa (9)JEDZ (8)podwykonawca (8)konsorcjum (8)informacja (7)offset (7)zmowy przetargowe (7)zasada proporcjonalności (7)Prezes UZP (6)SIWZ (6)partnerstwo innowacyjne (6)prawo antymonopolowe (6)wykonawcy (5)elektronizacja zamówień publicznych (4)Znalezione Polubione (4)prawo autorskie (4)dialog konkurencyjny (4)innowacje (4)dyrektywy zamówieniowe 2014 (4)nieuczciwa konkurencja (4)Komisja Europejska (4)podwykonawstwo (4)polonizacja (4)odwołanie (4)odpowiedzialność karna (4)dyrektywy zamówieniowe (4)Chambers and Partners (4)Procurement Explorer (4)usługi prawne (3)korupcja (3)zamówienia innowacyjne (3)utwór (3)korzystanie z potencjału osób trzecich (3)dokumenty (3)kary umowne (3)zmiana wykonawcy (3)czarna lista (3)pzp (3)podział zamówienia na części (3)kryteria oceny ofert (3)tajemnica przedsiębiorstwa (3)umowy ramowe (3)wyrok KIO (2)umowy deweloperskie (2)Open-book (2)unijny rynek zamówień publicznych (2)wpis od skargi (2)aplikacja mobilna (2)potencjał ekonomiczny (2)przetarg ograniczony (2)Platforma e-Zamówienia (2)UOKiK (2)zamawiający (2)odszkodowanie (2)prawo restrukturyzacyjne (2)roboty budowlane (2)EPMS (2)odrzucenie oferty (2)zamówienia informatyczne (2)wybór najkorzystniejszej oferty (2)Sąd Najwyższy (2)dane osobowe (2)przetarg na usługi prawne (1)RPO (1)e-discovery (1)kryteria selekcji (1)test statystycznej jednorazowości (1)baza danych (1)gość bloga (1)innowacyjne zamówienia publiczne (1)blog (1)MyNetwork (1)roszczenie (1)skarga (1)ICT (1)cloud computing (1)umowy wzajemne (1)przejęcie długu (1)Unia Europejska (1)ryzyka kontraktowe (1)pliki elektroniczne (1)ochrona danych osobowych (1)konflikt interesów (1)korekty finansowe (1)uciążliwe warunki umowy (1)metatagi (1)2014/24/UE (1)opis przedmiotu zamówienia (1)skan oferty (1)Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (1)sytuacja ekonomiczna (1)zasada anonimowości (1)regulamin dialogu (1)Zamówienia in-house (1)transformacja cyfrowa (1)naruszenie dóbr osobistych (1)POIŚ (1)anonimowość (1)zamówienie na usługi prawne (1)potencjał osób trzecich (1)konkurs (1)screening (1)start-up (1)doświadczenie (1)eafip (1)rozmowa (1)kontrahent (1)podatki w zamówieniach publicznych (1)rynek brytyjski (1)połączenia (1)zgoda na przetwarzanie danych osobowych (1)dobre praktyki (1)praca konkursowa (1)tryby udzielania zamówień publicznych (1)wydatki niekwalifikowalne (1)metadane (1)umowa z wykonawcą (1)klauzule niedozwolone (1)SPV (1)dotacje unijne (1)zamówienia podprogowe (1)negocjacje z ogłoszeniem (1)anonimowość w konkursie (1)Jednolity Europejski Dokument Zamówienia (1)
więcej...
Poznaj inne nasze serwisy

Blog W ramach regulacji
Blog IPwSieci.pl
Blog kodeksWpracy.pl
Blog PrzepisNaEnergetyke.pl

Ta strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych oraz dla prawidłowego funkcjonowania strony. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo poprzez ustawienia przeglądarki lub wyrażenie zgody poniżej. Możliwe jest także wyłączenie cookies poprzez ustawienia przeglądarki, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje. Dowiedz się więcej w naszej polityce prywatności.



Akceptuję