UZP wychodzi z inicjatywą

Urząd Zamówień Publicznych opracował i udostępnił na swojej stronie internetowej katalog dobrych praktyk w zakresie stosowania zrównoważonych kryteriów oceny ofert w ramach zamówień publicznych. Publikacja UZP wzbogacona została o liczne przykłady ilustrujące możliwość uwzględnienia aspektów społecznych i środowiskowych w zamówieniach publicznych. W konsekwencji mogą one stanowić źródło inspiracji dla zamawiających podczas przygotowywania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Należy jednak pamiętać, że każdorazowo wybrane rozwiązanie należy dostosować do specyfiki konkretnego przedmiotu zamówienia.

Publikacja UZP składa się z 3 odrębnych opracowań:

• Społeczne i środowiskowe kryteria oceny ofert –pakiet dobrych praktyk – Wprowadzenie;
• Dobre praktyki w zakresie społecznych kryteriów oceny ofert;
• Dobre praktyki w zakresie środowiskowych kryteriów oceny ofert.

W ramach tego wpisu przyjrzymy się bliżej opracowaniu dotyczącemu społecznych kryteriów oceny ofert.  

Liczne źródła inspiracji

Zamawiający ma możliwość zastosowania aspektów społecznych w ramach definiowania kryteriów oceny ofert na podstawie art. 242 PZP. Zgodnie z przywołanym przepisem zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów jakościowych oraz ceny lub kosztu albo ceny lub kosztu. Kryteria jakościowe mogą odnosić się między innymi do aspektów społecznych, w tym integracji zawodowej i społecznej osób, o których mowa w art. 94 ust. 1 PZP, dostępności dla osób niepełnosprawnych lub uwzględniania potrzeb użytkowników.

W przepisach PZP jako przykładowy aspekt społeczny została wskazana integracja społeczno-zawodowa osób marginalizowanych. Zamawiający w ramach katalogu ma do dyspozycji szereg innych kwestii, które może uwzględnić w kryteriach oceny ofert jako element realizacji celów społecznych w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

Oprócz samej ustawy, przykładowe aspekty społeczne, jakie mogą być brane pod uwagę przy definiowaniu kryteriów oceny ofert, wskazuje również preambuła dyrektywy 2014/24/UE.

Dodatkowo zamawiający może skorzystać z podobnego katalogu jak również przykładowych propozycji w zakresie formułowania kryteriów oceny ofert zamieszczonych w przewodniku Komisji Europejskiej „Kwestie społeczne w zakupach”^[1].

Dobre praktyki UZP

W przeciwieństwie do wyżej wskazanych wydaje się, że ostatnia publikacja UZP zawiera znacznie bardziej konkretne (a przez to i bardziej pomocne dla zamawiających) przykłady różnego rodzaju społecznych kryteriów.

Jednym z kryteriów omawianych w publikacji jest kryterium, dotyczące zatrudnienia do realizacji zamówienia osób z niepełnosprawnościami. Jako przykładowy przedmiot zamówienia została wskazana kompleksowa ochrona mienia.

Jak wskazuje UZP, sporządzając opis tego kryterium zamawiający powinien wskazać co rozumie przez zatrudnienie do realizacji zamówienia osób niepełnosprawnych.  

Ponadto, zamawiający w opisie kryterium może przewidzieć przyznawanie punktów nie tylko za zatrudnienie przez wykonawcę do realizacji zamówienia wyłącznie nowych osób z niepełnosprawnościami, ale również za udział w realizacji zamówienia osób z niepełnosprawnościami już zatrudnionych przez wykonawcę. Należy mieć na uwadze, że informacje te powinny być podane wyraźnie w opisie kryterium. 

Kolejnym kryterium prezentowanym przez UZP jest kryterium dotyczące szkoleń lub innych form podnoszenia kwalifikacji niezbędnych do odpowiedniego wykonywania pracy przez osoby społecznie marginalizowane. W tego typu kryteriach – jak wskazuje UZP – zamawiający może sprecyzować szkolenie lub inne formy podnoszenia kwalifikacji, jakich zadeklarowanie będzie oceniał w ramach kryterium (ujęcie wymierne), bądź może też pozostawić wykonawcy zaproponowanie sposobu podniesienia umiejętności niezbędnych do realizacji zamówienia (ujęcie niewymierne/opisowe). Z tym że, w drugim przypadku zamawiający musi odpowiednio poinformować wykonawców o oczekiwanym zakresie informacji na temat proponowanego sposobu podnoszenia kwalifikacji, aby w przejrzysty sposób przeprowadzić ocenę ofert.

Kolejnym przykładem są m.in. kryteria dotyczące odwołania do etykiet społecznych oraz określonych w nich standardów społecznych.

Przez etykietę należy rozumieć każdy dokument, w tym zaświadczenie lub poświadczenie, który potwierdza, że obiekt budowlany, produkt, usługa, proces lub procedura spełniają wymagania konieczne do uzyskania etykiety. Jako przykładowe etykiety odnoszące się do aspektów społecznych należy wymienić oznakowania takie jak GOTS stosowane w branży odzieżowo-tekstylnej, Fairtrade – dotyczące społecznych standardów produkcji. Symbol ten gwarantuje też, że osoby zatrudnione przy produkcji są dobrze traktowane, a ich rodziny mają dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej.

W kryteriach oceny ofert zamawiający może wprost wskazać na wymóg posiadania określonej etykiety społecznej celem potwierdzenia zgodności oferowanych robót budowlanych, dostaw lub usług z wymaganym cechami. Może również odwołać się tylko do tych wymagań, na jakich opiera się przyznawanie etykiet społecznych, które odzwierciedlają oczekiwane efekty społeczne dla danego przedmiotu zamówienia.

Wnioski

Każde przedstawione w publikacji UZP kryterium musi być doprecyzowane i dostosowane do rzeczywistych preferencji zamawiającego, opisu przedmiotu zamówienia, określonych okoliczności faktycznych danego zamówienia czy uwarunkowań rynkowych. Kryteria pokazane w opracowaniu wymagają od zamawiającego pewnego wysiłku włożonego we właściwe ich opisanie i zastosowanie. Można pokusić się o stwierdzenie, iż najważniejsze bariery w uwzględnianiu aspektów społecznych w zamówieniach publicznych, to brak wiedzy na temat ich istoty i sposobów ich uwzględniania w praktyce, a co za tym idzie obawa przed popełnieniem błędów na etapie przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Należy mieć nadzieję, że opracowanie przygotowane przez Urząd Zamówień Publicznych będzie źródłem inspiracji dla zamawiających w zakresie stosowania efektywnych kryteriów społecznych.

Zachęcamy do śledzenia naszego bloga, na którym już wkrótce przyjrzymy się bliżej rekomendowanym przez UZP „zielonym” kryteriom oceny ofert.